Ostatni raport wskaźnikowy Europejskiej Agencji Środowiska prezentuje, poprzez 29 wskaźników, postępy w realizacji wizji zawartej w siódmym unijnym programie działań w zakresie środowiska do 2020 r.
Cele do 2020 r.
Raport Environmental indicator report 2017 – in suport to the monitoring of the 7th Environment Action Programme stanowi aktualizację ubiegłorocznej edycji. Przedstawiona analiza postępów dotyczy realizacji trzech tematycznych celów priorytetowych zawartych w siódmym unijnym programie działań w zakresie środowiska naturalnego:
- ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii;
- przekształcenie Unii w zasobooszczędną, zieloną i konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną;
- ochrona obywateli Unii przed związanymi ze środowiskiem problemami i zagrożeniami dla ich zdrowia i dobrostanu.
Wyróżniono dla nich 29 celów szczegółowych opisanych poprzez wskaźniki, dla których wyniki zestawiono w tabeli:
Postępy w realizacji wyznaczonych celów
Wyniki pokazują, że 40% z wyznaczonych 29 celów prawdopodobnie nie zostanie zrealizowana do 2020 roku, osiągnięcie 30% celów jest prawdopodobne, a perspektywa realizacji pozostałych 30% jest niepewna.
- Pierwszy cel priorytetowy – mimo że 4 na 9 wskaźników wykazują poprawę, to i tak szanse na osiągnięcie tego celu do 2020 r. są bardzo małe. Środowisko naturalne Unii jest ciągle degradowane i zubożane, a jednocześnie wciąż niewystarczająco chronione i utrzymywane tak jak zakładano to w programie. Spadek ilości azotu przedostającego się do środowiska z rolnictwa, ograniczenie ekspozycji ekosystemów na zanieczyszczenia powietrza czy utrzymanie ubytku terenu na rzecz powierzchni sztucznych na racjonalnym poziomie są zmianami pozytywnymi. Jednak mimo poprawy dalej w negatywny sposób wpływają na środowisko naturalne Unii Europejskiej. Tylko dla jednego z 9 celów – zarządzania zasobami leśnymi w sposób zrównoważony – EEA widzi szanse realizacji do 2020 r.
- Drugi cel priorytetowy - osiągnięcie zamierzonych rezultatów w niektórych obszarach jest jak najbardziej możliwe. Aż 12 z 13 wskaźników wykazało poprawę lub sytuację stabilną, a realizacja aż 6 celów jest możliwa do 2020 r. Głównie sukcesy osiągane są w celach związanych z energetyką oraz poprawą efektywności wykorzystania niektórych surowców. Agencja zwraca jednak uwagę, że wcale nie oznacza to, że zmniejszona została presja na środowisko, a jedynie, że wynik gospodarczy rośnie szybciej niż emisje i zużycie materiałów. Kolejnym problemem jest widoczny brak poprawy w redukcji emisji gazów cieplarnianych generowanych przez transport oraz ciągle wysoka presja na środowisko wynikająca z produkcji i konsumpcji żywności.
- Trzeci cel priorytetowy – przewiduje się, że w niektórych aspektach obywatele Unii Europejskiej ciągle będą narażeni na różnorodne presje. Cele, które prawdopodobnie nie zostaną zrealizowane do 2020 r. to redukcja hałasu oraz poprawa jakości powietrza na obszarach miejskich. Negatywnie na zdrowie obywateli Wspólnoty wpływa również m.in. ciągła ekspozycja na złożone mieszaniny substancji chemicznych zawarte w sprzedawanych produktach. Ogólnie widoczny jest pozytywny trend w zmniejszaniu emisji głównych zanieczyszczeń do atmosfery, choć wiele jeszcze zostało w tej kwestii do zrobienia. Cieszy również poprawa jakości wód kąpielowych, będąca efektem poprawy systemów kanalizacyjnych oraz redukcji zanieczyszczeń z rolnictwa.
Jaką wybrać drogę?
W raporcie wskazano, że aby Unia Europejska i państwa współpracujące były w stanie osiągnąć zamierzone cele, nie tylko w perspektywie roku 2020, ale i dłuższej, muszą w nadchodzących dekadach przyspieszyć postęp w kluczowych dziedzinach. Tylko dzięki zwiększeniu starań wszystkich członków realizacja wizji „dobrej jakości życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety” będzie możliwa. Konieczne jest utrzymanie ambitnych celów przy trwałym zapewnieniu odpowiednio wysokich inwestycji finansowych.
Raport wskaźnikowy podkreśla znaczenie mierzalnych celów i wskaźników. Opiera się na danych przekazywanych przez państwa członkowskie w ramach sprawozdawczości do KE i EEA. W opiniowaniu raportu uczestniczyła sieć EIONET, w tym koordynujący konsultacje po stronie polskiej Krajowy Punkt Kontaktowy w GIOŚ. Wnioski należy analizować w powiązaniu z oceną stanu środowiska Europy i prognozami jego zmian zaprezentowanymi w raporcie SOER 2015.