Promieniowanie elektromagnetyczne - PEM

Ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi (PEM), na podstawie art. 121 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych w granicy poziomów dopuszczalnych, a w przypadku ich przekroczenia, na ich zmniejszeniu

Zadania w tym zakresie Inspekcja Ochrony Środowiska realizuje przeprowadzając kontrole w terenie podmiotów prowadzących instalacje oraz użytkowników urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne w środowisku, podczas których, w uzasadnionych przypadkach, wykonywane są pomiary oraz kontrole dokumentacyjne, polegające na analizie sprawozdań z pomiarów wykonanych przez podmioty, które są obowiązane do ich przekazywania wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska na podstawie art. 122a ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Obowiązek pomiarów poziomów PEM w środowisku - kiedy występuje?

Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia emitującego pola elektromagnetyczne obowiązani są do przeprowadzenia pomiarów:

• bezpośrednio przed rozpoczęciem użytkowania instalacji lub urządzenia,
• każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia, w tym zmiany w wyposażeniu instalacji lub urządzenia - o ile zmiany te mogą mieć wpływ na poziom pól elektromagnetycznych, których źródłem jest instalacja lub urządzenie,
• każdorazowo w przypadku zmiany istniejącego stanu zagospodarowania i zabudowy nieruchomości skutkującej zmianami w występowaniu miejsc dostępnych dla ludności w otoczeniu instalacji lub urządzenia - wyłącznie w sytuacji gdy ostatnie pomiary wykazały przekroczenia poziomów dopuszczalnych. Pomiary te wykonuje się na pisemny wniosek właściciela lub zarządcy nieruchomości, na której nastąpiła ta zmiana.

Urządzenia oraz instalacje emitujące pole elektromagnetyczne objęte przepisami o ochronie środowiska:

• stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie niższym niż 110 kV,
• instalacje: radiokomunikacyjne, radionawigacyjne, radiolokacyjne, których równoważna moc promieniowania izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W oraz emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwości od 30 kHz do 300 GHz - w tym stacje bazowe telefonii komórkowych (SBTK).

Podstawowe akty prawne związane z ochroną środowiska przed polami elektromagnetycznymi:

• ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku - określa dopuszczalne poziomy PEM w środowisku dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności,
• rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 17 lutego 2020 r. w sprawie sposobów sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku - określa sposoby sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku poprzez wskazanie metod:
  • wyznaczania poziomów pól elektromagnetycznych z różnych zakresów częstotliwości,
  • wykonywania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla poszczególnych zakresów częstotliwości.

Kontrole Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) w terenie

Kontrole prowadzone w terenie, podmiotów prowadzących instalacje lub będącymi użytkownikami urządzeń emitujących pole elektromagnetyczne w środowisku, mają charakter planowy oraz pozaplanowy. Kontrole planowe wynikają z rocznego planu działalności kontrolnej Inspekcji Ochrony Środowiska, natomiast kontrole pozaplanowe wykonywane są w związku z rozpatrywaniem wniosków organów ochrony środowiska kierowanych do IOŚ na podstawie art. 9 ust. 1c ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz zgłoszeniami obywateli, które realizowane są bez uprzedniego zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli. W uzasadnionych przypadkach, podczas ww. kontroli, mogą być prowadzone pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, zgodnie z metodyką referencyjną określoną w rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 17 lutego 2020 r. w sprawie sposobów sprawdzania dotrzymywania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Badania te przeprowadzane są przez Centralne Laboratorium Badawcze (CLB) funkcjonujące w strukturze Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Pomiary, polegające na ustaleniu gdzie występują najwyższe natężenia promieniowania w środowisku, przeprowadza się m.in. przed budynkami mieszkalnymi, na balkonach lub tarasach oraz w płaszczyznach otworów okiennych znajdujących się od strony źródła pól elektromagnetycznych.

Główny Inspektor Ochrony Środowiska oraz wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska nie są organami właściwymi do stwierdzenia, czy instalacje emitujące pole elektromagnetyczne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej, niepowodujące naruszeń standardów środowiska, mogą negatywnie wpływać na zdrowie ludzi. Zagadnienia z zakresu zdrowia publicznego, dotyczące pól elektromagnetycznych, realizowane są przez Państwową Inspekcję Sanitarną.

Kontrole dokumentacyjne IOŚ

W przypadku kontroli dokumentacyjnych w zakresie ochrony środowiska przed polami elektromagnetycznymi, dokumentami podlegającymi kontroli są wyniki pomiarów przekładanych przez prowadzących instalację oraz przez użytkowników urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne. Inspektorzy przeprowadzający ww. kontrole sprawdzają przede wszystkim, czy dotrzymywane są dopuszczalne wielkości emisji w otoczeniu instalacji, czy badania i pomiary zostały wykonane w miejscu i zakresie określonym w przepisach prawa, czy wyniki nie nasuwają zastrzeżeń oraz czy pomiary zostały wykonane przez akredytowane laboratorium zgodnie z metodyką referencyjną. W przypadku stwierdzenia naruszeń i podjęciu decyzji o  przeprowadzeniu kontroli w terenie wynik analizy dokumentacji traktowany jest jako przygotowanie do kontroli.