Emisja gazów i pyłów do powietrza

Inspekcja Ochrony Środowiska w przedmiocie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie emisji gazów i pyłów do powierza realizuje zadania przeprowadzając kontrole w terenie podmiotów korzystających ze środowiska w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie środowiska, przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz przestrzegania zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji i jej wpływu na stan środowiska, eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem, podczas których, w uzasadnionych przypadkach, wykonywane są pomiary wielkości emisji oraz kontrole dokumentacyjne, polegające na analizie sprawozdań z pomiarów wykonanych przez podmioty, które są obowiązane do ich przekazywania wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska na podstawie art. 149 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (Poś).

Obowiązek pomiarów wielkości emisji - kiedy występuje?

Podmiotami zobowiązanymi do przeprowadzania pomiarów są, zgodnie z art. 147 ust. 1 Poś, prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia. Pojęcia te zostały zdefiniowane w art. 3 pkt 31 Poś, zgodnie z którym prowadzącym instalację jest podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie Poś. Zgodnie z art. 3 pkt 42a Poś, ustawodawca jako użytkownika urządzenia określił podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania urządzeniem w celu jego eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ww. ustawie.
Rodzaje instalacji, dla których pomiary są wymagane z mocy prawa określa rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2014 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody. Wymienia ono przypadki, dla których wykonywanie pomiarów jest obligatoryjne oraz obowiązkową częstotliwość pomiarów. Ma zastosowanie do wyszczególnionych w nim źródeł spalania paliw, źródeł spalania lub współspalania odpadów, źródeł gdzie wykorzystywane są lotne związki organiczne, instalacji lub urządzeń do obróbki wyrobów zawierających azbest i instalacji do produkcji dwutlenku tytanu, w przypadku stosowania reakcji sulfatyzacji lub chlorowania, dla których określone są standardy emisyjne w rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 24 września 2020 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów. W przypadku, gdy instalacja nie jest wskazana w ww. rozporządzeniu, pomiary mogą być wymagane, jeżeli na prowadzącego instalację właściwy organ nałoży taki obowiązek w pozwoleniu na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza lub pozwoleniu zintegrowanym (art. 188 ust. 3 Poś) albo w decyzji wydanej w oparciu o art. 150 Poś.

Zgodnie z art. 147 ust. 1, 2 i 4 Poś:

prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są obowiązani do okresowych pomiarów wielkości emisji;
prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są obowiązani do ciągłych pomiarów wielkości emisji w razie wprowadzania do środowiska znacznych ilości substancji lub energii;
prowadzący instalację nowo zbudowaną lub zmienioną w istotny sposób, z której emisja wymaga pozwolenia, jest obowiązany do przeprowadzenia wstępnych pomiarów wielkości emisji z tej instalacji.

Sposób prezentacji i termin przedkładania wyników pomiarów wielkości emisji (art. 149 ust. 2 i 4 Poś):

wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska przekazuje się wyniki pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia dla wszystkich instalacji lub urządzeń, których dotyczy obowiązek ich prowadzenia. Wyniki pomiarów oraz inne dane przedkłada się w formie pisemnej, przy czym jeżeli istnieją możliwości techniczne i ekonomiczne, wyniki pomiarów oraz inne dane można przedkładać również w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem publicznych sieci telekomunikacyjnych;
terminy i sposób prezentacji wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych zbieranych w wyniku monitorowania procesów technologicznych określa rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 15 grudnia 2020 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych zbieranych w wyniku monitorowania procesów technologicznych oraz terminów i sposobów prezentacji.

Wyniki pomiarów oraz inne dane przedkłada się:

w przypadku pomiarów ciągłych - za I półrocze w ciągu 30 dni od dnia zakończenia półrocza, w którym wykonano pomiary, a za rok kalendarzowy - do 31 stycznia roku następującego po roku kalendarzowym, w którym wykonano pomiary;
w przypadku pomiarów okresowych wykonywanych częściej niż jeden raz w miesiącu w ciągu 30 dni od dnia zakończenia kwartału, w którym pomiary zostały wykonane;
w pozostałych przypadkach w ciągu 30 dni od dnia zakończenia pomiaru.

Wyniki wstępnych pomiarów emisji substancji lub energii wprowadzanej do środowiska prowadzonych dla:

instalacji nowo zbudowanej lub zmienionej w istotny sposób, z której emisja wymaga pozwolenia;
nowo zbudowanego lub zmienionego w sposób istotny źródła spalania paliw, o którym mowa w art. 147 ust. 4a Poś, będącego częścią instalacji wymagającej zgłoszenia;

przekazuje się w formach i układach określonych dla pomiarów okresowych, w ciągu 30 dni od dnia zakończenia pomiarów.

Uprawnienia do prowadzenia pomiarów (art. 147a Poś):

Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są obowiązani do okresowych pomiarów wielkości emisji, a w razie wprowadzania do środowiska znacznych ilości substancji lub energii zobowiązanie to obejmuje ciągłe pomiary wielkości emisji (art. 147 ust. 1 i 2 Poś). Wykonywanie takich pomiarów, w tym pobieranie próbek, co do zasady, jest prowadzone przez:

akredytowane laboratorium lub
certyfikowane jednostki badawcze

Podstawowe akty prawne zawierające przepisy ochrony powietrza, w tym emisji gazów i pyłów do powierza:

ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska;
rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 24 września 2020 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów;
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych oraz środowiska jako całości;
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia;
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia;
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody;
rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 15 grudnia 2020 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych zbieranych w wyniku monitorowania procesów technologicznych oraz terminów i sposobów prezentacji.

Kontrole Inspekcja Ochrony Środowiska (IOŚ) realizuje w oparciu o przepisy ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska

Kontrole prowadzone w terenie, mają charakter planowy oraz pozaplanowy. Kontrole planowe wynikają z rocznego planu działalności kontrolnej Inspekcji Ochrony Środowiska, natomiast kontrole pozaplanowe wykonywane są: w związku z rozpatrywaniem wniosków organów administracji publicznej lub podmiotów a także jako kontrole interwencyjne w związku z rozpatrywaniem skarg i interwencji dotyczących zanieczyszczenia środowiska lub podejrzenia wystąpienia takiego zanieczyszczenia, wystąpienia poważnych awarii lub w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia. Kontrolę przedsiębiorców wykonuje się na zasadach określonych w rozdziale 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Do kontroli pozaplanowych przedsiębiorców nie stosuje się przepisów art. 47, art. 48, art. 50, art. 51, art. 54, art. 55 i art. 58 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.
W uzasadnionych przypadkach, podczas kontroli w terenie, mogą być prowadzone pomiary wielkości emisji do powietrza, zgodnie z metodyką referencyjną określoną w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 30 października 2014 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody. Badania te przeprowadzane są przez Centralne Laboratorium Badawcze (CLB) funkcjonujące w strukturze Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, na zlecenie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

Kontrole dokumentacyjne
W przypadku kontroli dokumentacyjnych w zakresie emisji gazów i pyłów do powierza, dokumentami podlegającymi kontroli są wyniki pomiarów przekładanych przez prowadzących instalację oraz przez użytkowników urządzeń. Inspektorzy przeprowadzający ww. kontrole sprawdzają przede wszystkim, czy dotrzymywane są dopuszczalne wielkości emisji określone w pozwoleniach na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwoleniach zintegrowanych, czy badania i pomiary zostały wykonane w miejscu i zakresie określonym w przepisach prawa, czy wyniki nie nasuwają zastrzeżeń oraz czy pomiary zostały wykonane przez akredytowane laboratorium, zgodnie z metodyką referencyjną. W przypadku stwierdzenia naruszeń i podjęcia decyzji o przeprowadzeniu kontroli w terenie, wynik analizy dokumentacji traktowany jest jako przygotowanie do kontroli.