W najnowszym raporcie z serii TERM „Evaluating 15 years of transport and environmental policy integration — TERM 2015: Transport indicators tracking progress towards environmental targets in Europe” Europejska Agencja Środowiska (EEA) oceniła ostatnie 15 lat integracji polityki dotyczącej transportu i polityki dotyczącej ochrony środowiska w Unii Europejskiej.
Wykorzystując wskaźniki TERM przeanalizowała kluczowe trendy dotyczące transportu i jego wielorakiego wpływu na środowisko oraz określiła postępy w osiąganiu założonych w polityce celów. W analizie uwzględniła zarówno czynniki sprzyjające, jak i utrudniające dokonanie pozytywnych zmian w sektorze transportu, prezentując studia przypadków dla wybranych z nich. W raporcie wykorzystano najnowsze dostępne dane dla 33 krajów członkowskich EEA.
W Unii Europejskiej wdrożono szereg instrumentów, które pozytywnie wpłynęły na wyniki środowiskowe w sektorze transportu. Tym niemiej wiele pozostaje jeszcze do zrobienia. Obecnie sprzedawane samochody w Europie zużywają mniej paliwa, emitują mniej gazów cieplarnianych i mniej zanieczyszczeń powietrza. Z drugiej strony zwiększyła się liczba kupowanych samochodów, liczba osób podróżujących na dalsze odległości czy też liczba konsumentów nabywających produkty transportowane z odległych miejsc na świecie. Tym samym niwelowane są efekty osiągane za sprawą postępu technologicznego.
Wśród przedstawionych przez EEA faktów dotyczących wpływu transportu na środowisko należy zwrócić uwagę na poniższe:
- Transport jest jedynym sektorem w Europie, w którym odnotowano wzrost emisji gazów cieplarnianych w okresie od 1990 r. Wzrost ten wyniósł 19,4%;
- Emisje gazów cieplarnianych z transportu stanowiły blisko ¼ emisji tych gazów w Europie w 2013 r.;
- Regulacje na poziomie UE doprowadziły do zmniejszenia emisji SOX, NOX i pyłów z transportu w okresie 2000-2013;
- Obawy budzą rozbieżności pomiędzy emisją NOX oraz CO2 z pojazdów z silnikami diesla mierzoną podczas testów a rzeczywistą emisją podczas użytkowania;
- Transport drogowy pozostaje głównym źródłem hałasu w UE na obszarach aglomeracji i poza nimi. W 2012 r. ok. 125 milionów mieszkańców UE było potencjalnie narażonych na poziom hałasu przekraczający 55 dB w porze dzienno-wieczorno-nocnej.
Zgodnie z konkluzjami przedstawionymi przez EEA w raporcie zmiany technologiczne i zwiększanie efektywności energetycznej środków transportu będą niewystarczające do dalszego ograniczenia wpływu transportu na środowisko. Konieczne będzie równoczesne wdrożenie odpowiedniej polityki wpływającej na zachowania użytkowników systemów transportowych oraz szersze zastosowanie instrumentów rynkowych pozwalających na właściwe uwzględnienie kosztów środowiskowych. Niezbędna będzie również promocja powszechniejszego korzystania ze zrównoważonych środków transportu, które są bardziej przyjazne środowisku. Innowacje jak inteligentne systemy transportowe, nowe modele biznesowe oraz pojazdy samojezdne mogą również zwiększyć w przyszłości efektywność systemów transportowych.
W opiniowaniu wersji roboczej raportu uczestniczyli eksperci polskiej sieci EIONET – m.in. z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Ministerstwa Środowiska oraz Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju.