W dniu 4 grudnia 2019 r. w siedzibie Rady UE w Brukseli odbyła się uroczysta prezentacja raportu Europejskiej Agencji Środowiska „Środowisko Europy 2020 – stan i prognozy" (SOER 2020). Tematem przewodnim wystąpień były wnioski z raportu oraz cele Europejskiego Zielonego Ładu. W wydarzeniu uczestniczyła reprezentacja GIOŚ.
Stronę polską reprezentowali: Paweł Ciećko, Główny Inspektor Ochrony Środowiska jako członek Zarządu EEA, Anna Katarzyna Wiech, Dyrektor Departamentu Monitoringu Środowiska, pełniąca rolę z-cy członka Zarządu EEA, i Małgorzata Bednarek z ww. Departamentu, pełniąca rolę Krajowego Punktu Kontaktowego ds. współpracy z EEA w ramach EIONET.
Spotkanie otworzyła Inga Rosińska, dyrektor ds. promocji w Sekretariacie Generalnym Rady UE. Przywołała kilka przykładów z opisanych w raporcie problemów związanych z ochroną środowiska, wskazując na potrzebę podjęcia odpowiednich działań. Szczególną uwagę zwróciła na czas, w jakim ukazał się raport, kiedy swoją pracę rozpoczyna nowa Komisja Europejska z ambitnymi celami Europejskiego Zielonego Ładu. Wskazując na niebezpieczeństwo coraz częściej pojawiających się w przestrzeni publicznej fałszywych doniesień, zwróciła się z apelem o rozpowszechnianie raportu, w tym za pomocą tak popularnych obecnie serwisów społecznościowych.
Następnie Terhi Lehtonen, sekretarz stanu Ministerstwa Środowiska i Zmian Klimatu w Finlandii, która przewodniczy Radzie UE, zwróciła uwagę na kluczowe wyzwania w polityce ochrony środowiska oraz rolę sieci EIONET w dostarczaniu aktualnych i rzetelnych informacji. Podkreśliła priorytety prezydencji w Radzie UE, odnosząc się m.in. do kwestii gospodarki o obiegu zamkniętym, substancji chemicznych, konieczności spójności działań, w tym m.in. z polityką rolną. Zaznaczyła, że wyzwania systemowe wymagają działań niezwłocznych.
Głównym wystąpieniem była prezentacja raportu SOER 2020 przez Dyrektora Wykonawczego EEA, Hansa Bruyninckxa. Odnosząc się do wymiaru globalnego, do którego odwołuje się pierwsza część raportu, zwrócił on uwagę na krytyczny moment, który wymaga podjęcia pilnych działań. Podkreślił znaczenie wzajemnych powiązań zarówno w wymiarze systemowego charakteru procesów zachodzących na Ziemi, jak i realizowanych działań w poszczególnych obszarach tematycznych. Przywołał przy tym istotne raporty innych organizacji – dot. klimatu (IPCC), dot. różnorodności biologicznej (IPBES), dot. gospodarki o obiegu zamkniętym (IRP). Przedstawiając dalszą strukturę raportu zaprezentował po kolei główne wnioski wynikające z analizy stanu poszczególnych komponentów środowiska i presji ze strony sektorów gospodarki oraz przeszłych i prognozowanych trendów [zapraszamy do zapoznania się z wynikami SOER 2020 tutaj i bezpośrednio w treści podsumowania i raportu]. Podsumowując zaznaczył, że pomimo zauważalnych sukcesów w dbaniu o środowisko, prognozy są złe, co m.in. oznacza, że Europa w niewystarczającym stopniu zajęła się presjami o charakterze systemowym. Opracowana przez EEA tabela wynikowa odnosi się do celów polityki UE, pokazując osiągnięcia oraz braki w realizacji wystarczających działań. Prognozowane negatywne tendencje zmian w środowisku zagrażają zdrowiu i jakości życia obywateli.
W tym kontekście Dyrektor Wykonawczy przeszedł do prezentacji rozwiązań proponowanych przez EEA. Odniósł się m.in. do konieczności spójności działań w poszczególnych obszarach polityki UE, wyzwań transformacji wymagających poświęcenia danego dobra na rzecz zwiększenia innego, potrzeby nowych rozwiązań w świecie coraz bardziej cyfrowym, potrzeby analizy sytuacji i planowania działań w ujęciu systemowym, uwzględniającym m.in. systemy zaopatrzenia w żywność, energię, transport oraz stworzone przez człowieka „zabudowane” środowisko życia, a także odpowiadającym na najważniejsze braki w polityce ochrony środowiska.
Zauważył, że konieczne zmiany mogą być kosztowne i doprowadzić do załamania niektórych sektorów, lecz dla lepszej przyszłości konieczne jest podjęcie ryzyka i jasne wskazanie jakich działań należy zaniechać. W podsumowaniu wskazał na 4 główne pilne działania: lepszą realizację przyjętych założeń, zmianę sposobu działania na hołdujący zasadzie zrównoważonego rozwoju, właściwe inwestycje czyli wspierające wymaganą transformację, rozwój innowacji.
Druga część wydarzenia poświęcona była wymaganym na poziomie kształtowania polityki UE działaniom, które pozwolą zrealizować cele Europejskiego Zielonego Ładu. Głos zabrali: Virginijus Sinkevičius, Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa, Pascal Canfin, Przewodniczący Komitetu PE ds. środowiska, zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywności oraz Emma Navarro, wiceprezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Komisarz V. Sinkevičius zapewnił, że każdy z Komisarzy otrzyma raport SOER, a celem jego działań będzie doprowadzenie do tego, by obszary zaznaczone przez EEA na czerwono stały się, dosłownie tłumacząc, zielone i niebieskie – tj. by zrealizować cele dla dobrego stanu środowiska i związanej z tym dobrej jakości życia. Wskazał m.in. na przyjęte priorytety, odnoszące się do różnorodności biologicznej, gospodarki o obiegu zamkniętym, zanieczyszczenia środowiska. Pascal Canfin szczególnie podkreślał konieczność całkowitej zmiany sposobu działania, jednocześnie zauważając, że zmiany wymagają czasu. Emma Navarro odniosła się m.in. do finansowania zrównoważonego rozwoju oraz do polityki klimatycznej, zaznaczając, że EBI nie będzie wspierał projektów dot. energii opartej na paliwach kopalnych.
Trzecią część wydarzenia stanowił panel dyskusyjny, w którym obok ww. reprezentantów PE i EBI wzięli udział: Jarosław Pietras, Dyrektor Generalny ds. transportu, energii, środowiska i edukacji w Sekretariacie Generalnym Rady UE, Laura Burke, Przewodnicząca Zarządu EEA i Dyrektor Generalny Agencji Ochrony Środowiska w Irlandii, Mauro Petriccione, Dyrektor Generalny w Dyrektoriacie KE ds. klimatu, Joanna Drake, Z-ca Dyrektora Generalnego w Dyrektoriacie KE ds. środowiska, Ester Astin, Dyrektor Biura WWF ds. polityki europejskiej. Uczestnicy wskazywali m.in. na wyjątkowo szybkie tempo zachodzących zmian na świecie, ich systemowy charakter, konieczność podejmowania wspólnych działań, skuteczniejszych i zmiany ich kierunku, realizowania ich dla obywateli i razem z nimi, przyjęcia zasad, które społeczeństwo chce respektować i przekonania opierających się zmianom, oparcia się na wspólnych wartościach, gdyż degradacja środowiska dotyka wszystkich.
Konferencję zakończyła przemowa Dyrektora Wykonawczego EEA, który m.in. podkreślił główne cele raportu, do których należą informowanie, monitorowanie i doprowadzenie do koniecznych zmian, oraz podziękował sieci EIONET za wkład pracy.