„Polityka w dziedzinie środowiska dostarczyła wymiernych sukcesów dla środowiska, gospodarki i jakości życia ludzi, ale przed nami wciąż wiele wyzwań” – to jedna z konkluzji przedstawionych przez Pana Jocka Martina, Dyrektora Działu ds. Zintegrowanych Ocen Środowiska w Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), podczas seminarium – krajowej inauguracji raportu EEA „Środowisko Europy 2015. Stan i prognozy” (SOER 2015).

Seminarium zostało zorganizowane 2 czerwca br. przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) w siedzibie Ministerstwa Środowiska. Seminarium jest jednym z działań promujących SOER 2015 w Polsce realizowanym przez GIOŚ.

W wydarzeniu uczestniczyło około 100 uczestników reprezentujących administrację poziomu krajowego i wojewódzkiego oraz instytuty naukowo-badawcze. Z uwagi na szeroką tematykę obecni byli eksperci z różnych dziedzin m.in. środowiska, zdrowia, gospodarki, rolnictwa, finansów, infrastruktury, turystyki i sportu.

Seminarium otworzyli Pan Jerzy Kuliński, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, oraz Pani Anna Katarzyna Wiech, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku w GIOŚ, a prowadziła Pani Małgorzata Bednarek, Krajowy Punkt Kontaktowy ds. współpracy z EEA w ramach sieci EIONET, DMIŚ GIOŚ.

Spotkanie podzielone było na trzy bloki tematyczne, obejmujące prezentacje oraz czas na pytania i dyskusję. Pierwszy, ogólny blok rozpoczął Pan J. Martin, przedstawiając najważniejsze wnioski wynikające z raportu SOER 2015. Zwrócił uwagę, że sprostanie wyzwaniom w dziedzinie środowiska, które stoją przed Europą i realizacja wizji dobrej jakości życia do 2050 r. wymagają fundamentalnych zmian systemowych, m. in. w obszarze produkcji i konsumpcji oraz większego poziomu ambicji w wielu sferach. Więcej o raporcie pisaliśmy tutaj. Następnie Pan Krzysztof Skotak, Kierownik Pracowni Monitoringu Środowiska w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny, przedstawił informacje na temat wpływu jakości środowiska na jakość życia i zdrowie ludzi w Polsce. W swojej prezentacji poruszył tematykę zagrożeń spowodowanych przez ekstremalne zjawiska pogodowe i choroby wektorowe, związane ze zmianami klimatu oraz zagrożenia ze strony zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym, obecności chemikaliów w wodach przeznaczonych do spożycia oraz ryzyka związanego z turbinami wiatrowymi. Na zakończenie tego bloku Pani Barbara Albiniak z DMIŚ GIOŚ przedstawiła najważniejsze problemy zidentyfikowane w opublikowanym przez GIOŚ w 2014 r. raporcie o stanie środowiska w Polsce zwracając szczególną uwagę na problem jakości powietrza, jakości wód powierzchniowych i hałasu komunikacyjnego.

Drugi blok seminarium, poświęcony jakości powietrza, rozpoczął Pan Martin Adams, naczelnik Wydziału ds. zanieczyszczenia powietrza, transportu i hałasu w Europejskiej Agencji Środowiska. W swojej wypowiedzi podkreślił, że chociaż Europa może poszczycić się wieloma sukcesami jeśli chodzi o redukcję emisji do powietrza, niewłaściwa jakość powietrza wciąż powoduje ponad 400 tys. przedwczesnych zgonów każdego roku. Następnie Pani Barbara Toczno, Naczelnik Wydziału Monitoringu Powietrza i Hałasu w DMIŚ GIOŚ, przedstawiła sposób funkcjonowania systemu monitoringu jakości powietrza Polsce oraz wyniki uzyskane za rok 2014. Podkreśliła, że główne problemy dotyczące jakości powietrza w Polsce są związane z przekroczeniami wartości normatywnych dla pyłu PM10, pyłu PM2,5 i benzo(a)pirenu i spowodowane są głównie przez wysoki poziom emisji tych zanieczyszczeń i ich prekursorów z procesów spalania zwłaszcza w paleniskach domowych i niskosprawnych ciepłowniach lokalnych oraz przez przestarzały transport. Z kolei Pani Kinga Majewska, Naczelnik Wydziału ds. Ochrony Atmosfery w Departamencie Ochrony Powietrza Ministerstwa Środowiska, przedstawiła stan prac nad Krajowym Programem Ochrony Powietrza, którego przekazanie pod obrady Radzie Ministrów i przyjęcie uchwałą planowane jest na lipiec 2015 r. KPOP zakłada szereg działań strategicznych (partnerstwo na rzecz poprawy jakości powietrza), działań legislacyjnych (zmiana ustawy Prawo ochrony środowiska i legislacji dot. jakości paliw) oraz działań informacyjnych (ogólnopolska kampania informacyjna „Czyste Powietrze”).

Ostatnia część seminarium poświęcona była kwestii efektywnego gospodarowania zasobami. Pan Paweł Kaźmierczyk, ekspert ds. przepływów materiałowych w Europejskiej Agencji Środowiska, podkreślił, że sama poprawa efektywności wykorzystania surowców nie jest gwarancją redukcji presji na środowisko, zwłaszcza, że zmiany poziomu efektywności są silnie związane z koniunkturą gospodarczą. Niepokój w dalszej perspektywie może budzić poziom uzależnienia Europy od niektórych surowców importowanych z jednego źródła (np. metale ziem rzadkich). Przykłady działań na rzecz zielonej, niskoemisyjnej gospodarki zostały zaprezentowane przez przedstawicieli Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Gospodarki. Pani Małgorzata Sołtan z Departamentu Zrównoważonego Rozwoju MŚ jako istotne dla tego zagadnienia przedstawiła: Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020) oraz Miejski Plan Adaptacji (MPA), a także inicjatywy wspierające system zielonych inwestycji finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Z kolei Pan Jarosław Klonowski z Departamentu Innowacji i Przemysłu MG skoncentrował się na Narodowym Programie Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej i zidentyfikowanych w nim kierunkach transformacji niskoemisyjnej w Polsce, którymi są: budynki, transport, sektor energetyczny i rolnictwo.

W podsumowaniu seminarium J. Martin podkreślił konieczność spojrzenia na problemy dotyczące środowiska i gospodarki w perspektywie długoterminowej i zaznaczył rolę, jaką sami obywatele odgrywają w kształtowaniu przyszłości. Zwrócił także uwagę na unikalność modelu współpracy krajów z EEA w ramach sieci EIONET. Kończąc seminarium Pani Dyrektor A.K. Wiech podkreśliła, że powinniśmy cieszyć się sukcesami, które udało się nam osiągnąć, nie ustawać w rozwiązywaniu problemów, a czyniąc to pamiętać, że od rezultatów naszych działań zależy przyszłość naszych dzieci, które już teraz należy uwrażliwiać na kwestie dotyczące środowiska.