Ozon to odmiana alotropowa tlenu. W skład cząsteczki ozonu wchodzą trzy atomy tlenu (O3). Ten trzeci atom tlenu sprawia, iż ozon w przeciwieństwie do dwuatomowej cząsteczki tlenu jest silnym utleniaczem fotochemicznym.
Ozon jest składnikiem smogu fotochemicznego, który nazywanym również smogiem letnim. Ozon powstający przy powierzchni ziemi (nazywany również ozonem troposferycznym lub przyziemnym) jest zanieczyszczeniem wtórnym, powstającym w powietrzu atmosferycznym w wyniku przemian związków chemicznych pochodzących ze źródeł przemysłowych, silników samochodowych i źródeł naturalnych, jakim jest roślinność (np. tlenki azotu, tlenek węgla, lotne związki organiczne) przy udziale światła. Najwyższe stężenia ozonu przy powierzchni Ziemi występują wiosną i latem ponieważ powstawaniu ozonu sprzyja bardzo słoneczna pogoda, niska wilgotność powietrza i wysoka temperatura powietrza.
W większości przypadków stężenia ozonu są wyższe na obrzeżach miast i poza nimi, niż w śródmieściach. Ozon jest zanieczyszczeniem transgranicznym, ma zdolność przenoszenia się na duże odległości, dlatego jego stężenia na obszarze Polski w dużej mierze zależą od stężeń ozonu w masach powietrza napływających nad teren naszego kraju – głównie z południowej i południowo-zachodniej Europy.
Ponadnormatywne stężenia ozonu w dolnej warstwie atmosfery mogą negatywnie wpływać na zdrowie ludzi powodując senność, bóle głowy, znużenie, spadek ciśnienia tętniczego krwi, reakcje zapalne oczu, czy choroby dróg oddechowych, w tym nasilenie objawów astmy oraz zmniejszenie wydolności płuc. Organizm człowieka broni się przed przedostającym się do płuc ozonem i zmniejsza ilość wdychanego tlenu, co w konsekwencji może powodować nasilenie chorób układu krążenia. Ponadto, podwyższone stężenie ozonu powietrza może przyczyniać się do uszkodzeń roślinności oraz do przyspieszania korozji materiałów.
Pomiary ozonu troposferycznego wykonują wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. W Polsce funkcjonuje ok. 100 stanowisk do pomiaru ozonu przyziemnego zlokalizowanych na terenie całego kraju. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska prezentuje wyniki pomiarów stężeń ozonu w trybie on-line poprzez „Portal Jakości Powietrza” oraz poprzez aplikacje na urządzenia mobilne „Jakość powietrza w Polsce”. Dane aktualizowane są co godzinę, i są dostępne wraz z informacją o potencjalnym wpływie stężeń ozonu w powietrzu na zdrowie ludzi, ze szczególnym uwzględnieniem grup ludzi wrażliwych (dzieci, osoby chore, kobiety w ciąży, osoby starsze).
Ponadto, na ogólnodostępnym portalu od 1 kwietnia do 30 września każdego roku, codziennie rano prezentowane są aktualne trzydniowe prognozy zanieczyszczenia powietrza ozonem dla całej Polski oraz poszczególnych województw. Oprócz map, na portalu prezentowane są prognozy jednogodzinnych stężeń ozonu dla najbliższej doby w postaci animacji, zarówno dla całego kraju, jak i osobno dla poszczególnych województw (MENU w zakładce Prognozy jakości powietrza > Krótkoterminowe).
Zapraszamy do korzystania z potralu „Jakość Powietrza” oraz aplikacji mobilnej „Jakość powietrza w Polsce” i polecamy lekturę publikacji dostępnej na stronach: http://www.gios.gov.pl/pl/dla-mediow/materialy-dla-prasy/416-stan-srodowiska-w-polsce-sygnaly-2016 http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1001017