Import odpadów pod kontrolą

„Wszystkie importowane do Polski odpady będą objęte systemem SENT” – poinformował wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba podczas konferencji prasowej, która odbyła się 18 listopada 2021 r. W spotkaniu uczestniczyli również szefowa Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska oraz p.o. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Michał Mistrzak.

Wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba zwrócił uwagę, że obrót odpadami wiąże się ze znacznymi przychodami finansowymi w momencie ich przyjmowania przez zbierającego odpady, ale równocześnie wymaga ogromnych nakładów finansowych na dalsze ich zagospodarowanie. Stawarza to pole do nadużyć dla nieuczciwych przedsiębiorców, co w konsekwencji utrudnia uzyskiwanie dochodów i utrzymanie się na rynku osobom działającym zgodnie z prawem.

Jak dodał, niska odpowiedzialność za przestępstwa na środowisku przyczyniły się do rozwoju tzw. szarej strefy, którą szacuje się w przybliżeniu od 10% do nawet 40% całego rynku gospodarowania odpadami.

Wiceminister Ozdoba zaznaczył, że istotnym problemem rynku gospodarowaniu odpadami jest nielegalny przywóz do Polski odpadów z krajów sąsiednich, w tym szczególnie odpadów niebezpiecznych.

„Należy wskazać, że szczególnie te ostatnie generują szereg problemów dla samorządów i wydatków poniesionych z budżetu Skarbu Państwa na ich usunięcie lub naprawę szkody powstałej w środowisku. W ostatnim czasie zarejestrowano na terenie całego kraju, a w szczególności na terenie województwa pomorskiego oraz kujawsko-pomorskiego, znaczny wzrost przypadków związanych z porzuceniem takich odpadów w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych” – powiedział.

Z uwagi na fakt, że były to miejsca ogólnodostępne, w wielu przypadkach spełniające rolę miejsc o charakterze rekreacyjno-wypoczynkowym, przyczyniały się one nie tylko do zagrożenia zanieczyszczenia przyrody, czy generowały koszty związane z ich unieszkodliwieniem, lecz także bezpośrednio powodowały zagrożenie dla zdrowia i życia osób, które potencjalnie mogły mieć z nimi kontakt.

Na tę chwilę nie można jednoznacznie wskazać ich wytwórców, lecz również nie można wykluczyć, iż nie pochodziły one z Polski i do kraju wwiezione zostały nielegalnie. Stwierdzone, liczne przypadki porzucania tego rodzaju odpadów oraz wzrost skali tego typu czynów wskazuje na znaczną opłacalność takich nielegalnych działań odbywających się bez zezwolenia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska oraz poza wszelkimi rejestrami, także z pominięciem ewidencji podatkowej z prowadzonej działalności gospodarczej.

Uwzględniając konieczność „uszczelnienia” rynku gospodarowania odpadami oraz przeciwdziałania uszczupleniom w zakresie podatku od towarów i usług związanych z obrotem odpadami Główny Inspektor Ochrony Środowiska wspólnie z Krajową Administracją Skarbową opracowali nowelizację przepisów wykonawczych do ustawy z 9 marca 2017 roku o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów. Będzie ona polegała na zobowiązaniu przedsiębiorstw zajmujących się transgranicznym obrotem odpadami do rejestrowania każdego przewozu odpadów poprzez elektroniczną platformę PUESC Ministerstwa Finansów, co realizowane będzie za pośrednictwem oferowanego w ramach Platformy PentaTAX – modułu SENT.

Szefowa Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska zaznaczyła, że efektem współpracy Krajowej Administracji Skarbowej z Ministerstwem Klimatu i Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska będzie objęcie systemem SENT odpadów niebezpiecznych przywożonych do Polski. Jak dodała, skuteczność SENT została potwierdzona w praktyce, szczególnie w zakresie zmniejszenia szarej strefy w branżach paliwowej i tytoniowej.

„KAS wspiera uczciwą konkurencję na rynku i walczy z nieuczciwym biznesem. SENT jest jednym z narzędzi, które wykorzystujemy w tym celu. Od kwietnia 2017 r. do czerwca 2020 r. przeprowadziliśmy ponad 1,4 mln kontroli i wykryliśmy ponad 16 tys. nieprawidłowości w przewozie towarów wrażliwych” – wyjaśniła.

Konsekwencją wprowadzonych przepisów będzie nałożenie odpowiednio na podmiot wysyłający, podmiot odbierający oraz przewoźnika w obrocie odpadami w momencie rozpoczęcia przewozu odpadów obowiązków w zakresie dokonania zgłoszenia przewozu, jego uzupełnienia i aktualizacji. Dodatkowo przewoźnik zostanie zobowiązany do zapewnienia przekazywania danych geolokalizacyjnych, a kierujący do posiadania numeru referencyjnego oraz uruchomienia lokalizatora.

„Rozwiązania te usprawnią kontrolę nad transgranicznym przemieszczaniem odpadów, w tym niebezpiecznych, wpłyną na ograniczenie zjawiska „szarej strefy” oraz przyczynią się do wzrostu wpływów do Skarbu Państwa z tytułu podatków od towaru i usług, wynikających ze zdarzeń gospodarczych, które dotychczas były zatajane przez nieuczciwych przedsiębiorców” – zaznaczył wiceminister Ozdoba.

Michał Mistrzak, p.o. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, podkreślił rolę systemu SENT jako narzędzia umożliwiającego wsparcie wspólnych działań prowadzonych przez inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska oraz funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej, realizowanych w celu przeciwdziałania przestępstwom środowiskowym. „Wykorzystanie systemu SENT wpłynie na efektywność naszych wspólnych akcji kontrolnych. Nielegalny przywóz odpadów do Polski będzie znacznie bardziej utrudniony i wysoce ryzykowny. Liczę, że znacznie ograniczy to przestępczość w tym obszarze” – dodał p.o. Głównego Inspektora.

Nowe przepisy wpłyną również na wyrównanie konkurencyjności podmiotów prowadzących działalności gospodarcze na rynku gospodarowania odpadami. W tym zakresie skuteczność przepisów pakietu przewozowego SENT została potwierdzona przez Ministerstwo Finansów, szczególnie w zakresie zmniejszenia szarej strefy w branży paliwowej oraz w znacznej mierze związanej z nią redukcji luki podatku VAT. Jedynie w okresie od kwietnia 2017 roku do czerwca 2020 roku na podstawie „podejrzanych” zgłoszeń trasy przewozu towarów wrażliwych administracja skarbowa przeprowadziła ponad 1,4 mln kontroli i wykryła ponad 16 tys. nieprawidłowości, w uzasadnionych przypadkach skutkujących dla nieuczciwego przedsiębiorcy surowymi karami pieniężnymi.

„Kontrola przywozu i tranzytu odpadów do Polski przy zastosowaniu systemu SENT nie ogranicza działalności gospodarczej, nie jest zagrożeniem dla konkurencyjności na tym rynku i nie wymaga od przedsiębiorców ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych. A faktycznie przyczyni się do ułatwienia funkcjonowania na rynku podmiotów, które prowadzą działalność z zachowaniem wszystkich wymagań określonych w przepisach prawa” – wyjaśnił Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska.