Wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska z Dolnego Śląska i Wielkopolski oraz pracownicy Centralnego Laboratorium Badawczego GIOŚ badają przyczyny zanieczyszczenia rzeki Barycz. Ustalenia wskazują, że głównym źródłem zanieczyszczenia jest stagnująca woda na okolicznych polach i łąkach. Prowadzone są także kontrole, które pozwolą ocenić, czy doszło do naruszenia przepisów dotyczących ochrony wód. Nowe wyniki badań wskazują na polepszanie się jakości wody w porównaniu ze stanem sprzed kilku dni.

 W dniu 1 lipca br. inspektor dyżurny Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu przyjął telefoniczne zgłoszenie od Kierownika Nadzoru Wodnego w Miliczu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie dotyczące zanieczyszczenia rzeki Barycz na odcinku pomiędzy Jazem Bolko (w km 97 + 345) a mostem w m. Wróbliniec (w km 109).

Inspektorzy WIOŚ we Wrocławiu niezwłocznie przeprowadzili rozpoznanie w terenie w miejscach wskazanych we wniosku. Stwierdzono, że woda w rzece była mętna, o ciemnobrązowym (prawie czarnym) zabarwieniu i uciążliwym zapachu charakterystycznym dla przegniłej materii organicznej. Stwierdzono także liczne przypadki śniętych oraz „dzióbkujących” ryb. Podczas rozpoznania ustalono, że zanieczyszczenie wód dotyczy rzeki Barycz na odcinku od miejscowości Raczyce, gm. Odolanów, do Jazu Bolko w pobliżu miejscowości Nowe Grodzisko, gm. Milicz. W trakcie oględzin inspektorzy WIOŚ we Wrocławiu wykonali pomiary sondą, na podstawie których stwierdzono bardzo niskie stężenie tlenu w wodzie rzeki Barycz. Pobrano również próbki, które zostały przekazane do Centralnego Laboratorium Badawczego Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Oddział we Wrocławiu.

Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania ustalono, że źródło zanieczyszczenia prawdopodobnie znajduje się na terenie gm. Odolanów.

Informacje o podjętych działaniach zostały przekazane również Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Wojewódzkiemu Centrum Zarządzania Kryzysowego, Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz Prokuraturze Okręgowej w Ostrowie Wielkopolskim.

Podczas przeprowadzonego rozpoznania w terenie ustalono, że prawdopodobną przyczyną zanieczyszczenia rzeki Barycz był spływ zanieczyszczonych wód z pól uprawnych na terenie
gm. Odolanów, spowodowany ulewnymi deszczami. Zgodnie z wodowskazem nr 151170070 na rzece Barycz w m. Odolanów, w dniu poprzedzającym rozpoczęcie interwencji, tj. 30 czerwca br. stan wody gwałtownie wzrósł do poziomu 115 cm. Na podstawie danych ze stacji meteorologicznej nr 251170360 w Ostrowie Wielkopolskim ustalono, że w ostatnim tygodniu opady występowały tam w dniach 26, 27 i 30 czerwca 2020 r.

W dniu 3 lipca br. przedstawiciel Stawy Milickie SA, poinformował telefonicznie WIOŚ we Wrocławiu o aktualnej sytuacji na rzece Barycz w okolicy Jazu Bolko. Stan rzeki uległ wyraźnemu pogorszeniu w porównaniu ze stanem stwierdzonym podczas oględzin przeprowadzonych w dniu 1 lipca br. Zgodnie z przekazaną informacją, woda w rzece Barycz na wysokości ww. jazu miała kolor ciemnobrązowy (praktycznie czarny) oraz zapach przypominający nieoczyszczone ścieki bytowe. Z informacji, jakie przekazali przedstawicielowi Stawów Milickich SA mieszkańcy Raczyc wynika, że około tydzień wcześniej zanieczyszczenie oraz uciążliwy zapach były zauważane na wysokości miejscowości Raczyce. Jako prawdopodobne źródło zanieczyszczenia wskazali oczyszczalnię ścieków w Odolanowie. Istnieje podejrzenie, że kumulacja zanieczyszczeń przemieszcza się stopniowo w dół rzeki już od ponad tygodnia. W związku z tym, że opisany wyżej stan faktyczny wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 182 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1950 z późn. zm.) polegającego na zanieczyszczeniu wód powierzchniowych substancją w takiej ilości i postaci,  która może spowodować istotne obniżenie jakości wody i powierzchni ziemi oraz zniszczenie w świecie roślinnym i zwierzęcym w znacznych rozmiarach, sprawa została skierowana do Prokuratury Okręgowej w Ostrowie Wielkopolskim.

W dniu 7 lipca br. inspektorzy WIOŚ we Wrocławiu wraz z przedstawicielem CLB GIOŚ Oddział we Wrocławiu ponownie wykonali pomiary terenowe następujących wskaźników: pH, przewodność i tlen rozpuszczony. Wyniki pomiarów wskazują na wzrost wartości tlenu rozpuszczonego w wodzie rzeki Barycz w porównaniu z wynikami uzyskanymi w dniu 1 lipca br. Wyniki te świadczą o polepszeniu się jakości wody w Baryczy w porównaniu ze stanem sprzed kilku dni.

W badaniu przyczyny zanieczyszczenia rzeki Barycz bierze udział także Delegatura w Kaliszu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu. Po odebraniu zgłoszenia z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w dniu 1 lipca br., inspektorzy kaliskiej Delegatury wraz z pracownikami Centralnego Laboratorium Badawczego GIOŚ niezwłocznie podjęli działania terenowe, które były kontynuowane w kolejnych dniach 2, 3, 6, 8, 9 lipca 2020 r. Działania w dniach 8 i 9 lipca prowadzone były wraz z policjantami KP Policji w Ostrowie Wielkopolskim, której działania zostały zlecone przez Prokuraturę Okręgową w Ostrowie Wielkopolskim.

W dniu 6 lipca wykonywane były dodatkowo naloty dronem nad terenem gminy Odolanów w celu zlokalizowania źródeł zanieczyszczenia rzeki. 

Na terenie Gminy Odolanów płynie rzeka Barycz, do której wpływają – od północy – rzeka Kuroch,, a od południa m.in. Złotnica i Olszówka. Obszary pomiędzy tymi rzekami są równinne i podmokłe, a po opadach deszczu w dniu 30 czerwca i 1 lipca – zalane wodami opadowymi.

W wodach powyższych rzek stwierdzono przede wszystkim bardzo niską zawartość tlenu (ok 1 mg/l) oraz podwyższoną zawartość substancji organicznych, które spowodowały deficyt tlenu.

Opierając się na wynikach nalotów dronem stwierdzono, że głównym źródłem zanieczyszczenia wód Baryczy są pola i łąki pomiędzy Kurochem, Baryczą i Złotnicą.  Na wskazanym terenie, o powierzchni kilkunastu km² stwierdzono zalania i podtopienia na skutek intensywnych opadów deszczu. Stagnowanie wody na tym terenie spowodowało gnicie roślinności, traw, upraw i skoszonych traw, dodatkowo podtopione zostały występujące na tym terenie pryzmy obornika.

Stwierdzono, że woda wraz z zanieczyszczeniem spowodowanym gniciem odpływała i wg stanu na 9 lipca dalej odpływa do wód rzek w tym rejonie. Odpływ ten jest utrudniony z uwagi na stosunkowo wysoki stan wód w rzekach, ale obserwujemy jego ograniczenie. Stan taki będzie występował do czasu całkowitego odpłynięcia stagnującej wody i wsiąknięcia w podmokły grunt (wysoki stan wód gruntowych). 

W sprawie będą prowadzone kontrole, które pozwolą ocenić, czy rolnicy władający podtopionymi terenami naruszali przepisy dotyczące ochrony wód przed zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego.

Obecnie prowadzone są czynności kontrolne (w tym pobór próbek), które umożliwią ocenę, czy jednym ze źródeł zanieczyszczenia może być działalność ubojni, która eksploatuje pobliską oczyszczalnię ścieków. Do chwili obecnej stwierdzono zanieczyszczenie odbiornika ścieków z tego zakładu.