W dniach 3-4 września 2018 r. we Wrocławiu odbyły się warsztaty Grupy Roboczej "Monitoring" Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem poświęcone ocenie jakości rzek na podstawie fitoplanktonu. W warsztatach wzięli udział eksperci z Czech, Niemiec i Polski, w tym Inspekcji Ochrony Środowiska i Wód Polskich.
Grupa Robocza "Monitoring" to jedna z jednostek Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem (MKOOpZ) podległa Grupie Roboczej G1 WFD. Jej celem jest koordynacja monitoringu i oceny jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych leżących w dorzeczu Odry, na obszarze Czech, Niemiec i Polski, a także w przyległych do ujścia Odry częściach Bałtyku. Od kilku lat grupa "Monitoring" organizuje warsztaty poświęcone jednemu z biologicznych elementów oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych.
Pierwsza część warsztatów miała charakter prezentacji studyjnej. Przedstawiciele Polski, Niemiec i Czech przedstawili metodyki stosowane w swoich krajach. Zasadniczo, są one zbliżone i polegają na analizie składu taksonomicznego oraz stężenia chlorofilu a stwierdzonego w pobranych próbach. W metodyce czeskiej skład taksonomiczny jest oznaczany na poziomie dużych grup, w polskiej i niemieckiej poziom oznaczania jest bardziej zróżnicowany i zwykle dokładniejszy. W Niemczech taksony wskaźnikowe są różne w zależności od ekoregionu. W Czechach i Niemczech wartości graniczne klas stanu ekologicznego zależą od rzędowości lub typu abiotycznego ocenianej rzeki, podczas gdy w Polsce są te same wartości dla wszystkich ocenianych typów rzek. We wszystkich krajach stan fitoplanktonu oceniany jest tylko w dużych rzekach, przy czym kryteria wyznaczania dużych rzek są odmienne. Niemiecka metodyka i wynikający z niej wskaźnik PhytoFluss dotychczas był stosunkowo mocno rozbudowany, ale w wyniku jego weryfikacji związanej z ogólnoeuropejską interkalibracją, zrezygnowano z uwzględniania kilku jego wskaźników cząstkowych.
Polskie metodyki zaprezentowali przedstawiciele wrocławskiego wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska Sylwia Domaradzka i Michał Błachuta. Ponadto przedstawiciel GIOŚ, Piotr Panek, opowiedział o europejskiej interkalibracji wskaźników fitoplanktonowych w zakresie dużych rzek. Jednym z jej skutków jest konieczność zaostrzenia wartości granicznych polskiego wskaźnika IFPL, co już zostało uwzględnione w odpowiedniej Decyzji Komisji (UE) 2018/229 z dnia 12 lutego 2018 r. i trafi do nowej wersji rozporządzenia klasyfikacyjnego przewidzianego do publikacji w nadchodzącym roku.
Drugiego dnia warsztatów odbył się połów fitoplanktonu i wstępna obróbka pobranej wody zgodnie z krajowymi metodykami. Do poboru wybrano punkt na Odrze pod Kładką Zwierzyniecką. Przy okazji zaobserwowano zakwit sinicowy. Próby zostały przygotowane do dalszych analiz chemicznych (poziom chlorofilu a) oraz mikroskopowych (skład taksonomiczny i obliczenie bioobjętości fitoplanktonu), które zostaną wykonane w lokalnych laboratoriach. W odróżnieniu od innych warsztatów biologicznych grupy monitoringowej, nie będzie możliwe wykonanie oceny stanu tego odcinka rzeki. Wynika to nie tylko z różnic typologicznych, jako że system czeski i niemiecki nie jest dostosowany do warunków Odry na odcinku wrocławskim, ale również z faktu, że we wszystkich krajach ocena taka jest wykonywana na podstawie kilku prób pobranych w ciągu całego sezonu wegetacyjnego, a nie jedynie pojedynczego poboru. Niemniej, wyniki oznaczeń taksonomicznych i chromatograficznych oraz wnioski dotyczące przybliżonej klasyfikacji zostaną ujęte w końcowym raporcie. Na tym zakończyły się tegoroczne warsztaty biologiczne.
