7 grudnia 2016 r. GIOŚ przyjął nową metodykę monitorowania hydromorfologicznych elementów jakości wód płynących (potoków, rzek, kanałów). Metodykę tę przygotował zespół pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szoszkiewicza, w skład którego weszli eksperci Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, WWF oraz dwóch wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. Ponadto metodykę opiniowali eksperci z Instytutu Rybactwa Śródlądowego i Instytutu Ochrony Przyrody PAN. Prace nad nową metodyką sfinansowano ze środków unijnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Po co

Pracownicy wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska (WIOŚ) wykonują monitoring wód powierzchniowych obejmujący szereg różnych elementów. Wśród nich są elementy hydromorfologiczne, których monitoring i klasyfikacja są skomplikowane. Część monitoringu hydrologicznych i morfologicznych parametrów potoków, rzek i kanałów wykonuje IMGW, podczas gdy WIOŚ wykonuje obserwacje takich elementów na potrzeby oceny stanu lub potencjału ekologicznego wód płynących (więcej na stronie o monitoringu wód).

Dlaczego nowa metodyka

W 2014 roku znowelizowano Ramową Dyrektywę Wodną (RDW), wpisując w nią wymaganie, aby metodyka hydromorfologiczna była zgodna z normą EN 14614. Okazało się, że dotychczas stosowana w Polsce metodyka nie jest z nią zgodna i wymaga aktualizacji.

Co nowego

Nowa metodyka jest zgodna z normą EN 14614 (PN-EN 14614: 2008). W porównaniu z poprzednią jest bardziej szczegółowa. Składa się z części kameralnej, gdzie na podstawie aktualnych map lotniczych, danych GIS itp. typuje się reprezentatywne odcinki rzek i wykonuje wstępną ocenę warunków hydromorfologicznych, i części terenowej, wymagającej naocznej obserwacji. Ponieważ nie wszystkie potoki, rzeki i kanały da się szczegółowo ocenić w terenie, metodyka pozwala pozostać przy uproszczonej ocenie kameralnej.

Klasyfikacja

W RDW kryteria oceny elementów hydromorfologicznych podano jedynie dla klasy pierwszej (bardzo dobrego stanu ekologicznego). Pozostałe klasy stanu elementów hydromorfologicznych są podporządkowane ocenie stanu elementów biologicznych. Nowa metodyka oprócz takiej klasyfikacji pozwala na niezależną od parametrów biologicznych ocenę w pięciu klasach, którą można zastosować dla innych potrzeb.

Dla kogo

Metodykę obserwacji elementów hydromorfologicznych na potrzeby oceny stanu lub potencjału ekologicznego będą stosować WIOŚ. Jest ona tak sformułowana, że również inne instytucje będą mogły ją stosować dla swoich potrzeb związanych z gospodarką wodną lub ochroną krajobrazu i przyrody. Metodyka jest przygotowana w języku polskim i angielskim.

Co dalej

Metodyka zostanie wprowadzona do Państwowego Monitoringu Środowiska od nadchodzącego roku. Obecnie ma ona postać dokumentu roboczego. Wraz z jej autorami postanowiliśmy, że należy przedstawić ją w formie podręcznika. Postać taka będzie bardziej zrozumiała i łatwiejsza do stosowania w praktyce. Planujemy wydać ją w formie książki. Przypuszczamy, że po kilku latach stosowania praktyka zweryfikuje niektóre jej założenia. Należy również pamiętać, że przy Komisji Europejskiej trwają prace nad harmonizacją podejścia do oceny przekształceń hydromorfologicznych wód w różnych krajach Unii Europejskiej i Norwegii. To wszystko może skutkować koniecznością modyfikacji metodyki za kilka lat.

Zobacz też film ilustrujący nową metodykę.

Fot.Piotr Panek