Od kilku dni na obszarze Polski południowej utrzymują się bardzo wysokie stężenia pyłu drobnego (PM10, PM2,5). Średnie dobowe stężenia pyłu PM10 (czyli pyłu o średnicy ziaren do 10 µm) lokalnie przekraczają poziom 200 µg/m3, czyli poziom stężenia, przy którym władze lokalne powinny informować społeczeństwo o wystąpieniu ryzyka zdrowotnego związanego z przebywaniem na otwartym powietrzu.

Na zaistniałą sytuację wpływ mają następujące czynniki:

• - warunki meteorologiczne (inwersja, brak wiatru i opadów) - rozległy wyż znad Rosji;
• - intensywna emisja pyłu drobnego zwłaszcza z indywidualnych pieców i kotłów grzewczych;
• - ukształtowanie terenu w tej części Polski.

Suma tych czynników powoduje, że następuje kumulacja zanieczyszczeń do poziomów zagrażających zdrowiu ludzi.

Obecnie (stan na godz. 12:00, 6 listopada 2015) stężenia na większości stacji nieco się obniżyły. Najtrudniejsza sytuacja nadal utrzymuje się w części województw śląskiego oraz opolskiego – gdzie średnie jednogodzinne stężenia nadal przekraczają 200 µg/m3 (poziom informowania) .

W tych regionach zaleca się ograniczenie wykonywania aktywności fizycznej wymagającej wysiłku na otwartej przestrzeni (np.: bieganie, długie spacery). Osoby chore (szczególnie cierpiące na choroby przewlekłe, choroby serca, choroby układu oddechowego czy alergie), dzieci oraz kobiety ciężarne powinny unikać przebywania na powietrzu.

Wyniki automatycznych pomiarów pyłu PM10 – średnie jednogodzinne z dnia 06.11.2015 r. godz. 12.00

Wyjaśnienie dotyczące systemu pomiarów jakości powietrza i interpretacji wyników pomiarów jakości powietrza prezentowanych na stronach wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska (WIOŚ).

Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska (WIOŚ) prowadzą stałe pomiary zanieczyszczenia powietrza kilkudziesięcioma substancjami. Najważniejsze z punktu widzenia zdrowia ludzkiego są pomiary zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym PM10 i PM2,5, dwutlenkiem siarki, tlenkami azotu (NO2, NOx, NO), ozonem, benzenem, tlenkiem węgla, metali ciężkich i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (wwa) w tym benzo(a)pirenem.

Jak są prowadzone pomiary?

Pomiary zanieczyszczeń gazowych prowadzone są prawie wyłącznie metodami automatycznymi i wyniki tych pomiarów są prezentowane w trybie on-line na stronach internetowych GIOŚ. Pomiary metali ciężkich i wwa ( w tym benzo(a)pirenu ) są prowadzone wyłącznie metodami manualnymi, co oznacza, iż wyniki są uzyskiwane po wykonaniu analiz chemicznych pyłu PM10 czyli z ok. dwumiesięcznym opóźnieniem. Natomiast pyły PM10 i PM2,5 są mierzone zarówno metodami automatycznymi jak i metodą manualną, która jest referencyjną metodą pomiaru pyłu.

Biorąc powyższe pod uwagę na stronach internetowych WIOŚ na bieżąco prezentowane są jedynie wyniki pomiarów automatycznych, wyniki pomiarów manualnych są dostępne dopiero po ok. miesiącu od dnia pobrania pyłu na filtr (czyli po zakończeniu 14 dniowego cyklu pomiarowego i oznaczeniu masy pyłu w laboratorium).

W Polsce funkcjonują ogółem 224 stacje pomiarowe, na których prowadzone są pomiary pyłu PM10 i 91 stacji, na których prowadzone są pomiary pyłu PM2,5 (częściowo mogą to być te same stacje czyli na jednej stacji mogą być prowadzone pomiary pyłu PM10 i PM2,5). W tej liczbie pomiary automatyczne pyłu są prowadzone na 112 stanowiskach, a pomiary automatyczne pyłu PM2,5 na 42 stanowiskach i dane te są na bieżąco dostępne na stronach internetowych WIOŚ.

Co oznaczają pomiary ?

Interpretując wyniki automatycznych pomiarów pyłu dostępne na bieżąco na stronach WIOŚ trzeba uwzględnić, że są to dane jednogodzinne, natomiast poziomy dopuszczalne dla pyłu PM10 - określone w polskim prawie - to średnie dobowe (50 µg/m3) lub średnie roczne (40 µg/m3). Podobnie jest dla pyłu PM2,5, dla którego określony jest wyłącznie poziom dopuszczalny, liczony jako średnia roczna (25 µg/m3). Poziom alarmowy i poziom informowania dla pyłu PM10 to średnie dobowe (odpowiednio 300 µg/m3 i 200 µg/m3).

Wyżej wymienione poziomy określają normy dla dobowego lub długookresowego narażenia ludzi na pył drobny.

Dobowe lub długookresowe narażenie ludzi na pył drobny jest znacznie bardziej szkodliwe dla zdrowia, niż krótkotrwała jednogodzinna ekspozycja.

Źródła danych o jakości powietrza

Informacje o stanie powietrza w Polsce prezentowane na podstawie innych źródeł niż dane powietrzne WIOŚ i GIOŚ mogą zawierać błędy, a Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i inspektoraty wojewódzkie nie ponoszą odpowiedzialności za ich poprawność lub wyniki ich przetworzenia.