|
4.
|
Charakterystyka warunków pogodowych i ich
wpływ na zdrowotność drzewostanów w latach
2015-2019
Jadwiga Małachowska
W 2019 r. średnia suma opadów w kraju w
okresie od 1 marca do 31 lipca, wyliczona na
podstawie wyników z 22 stacji synoptycznych
IMGW była niska, zbliżona do wartości
notowanych w latach 2015 i 2018, wynosiła
239 mm, co stanowi 83% wieloletniej normy.
Najbardziej obfite opady w pięcioleciu
2015–2019 wystąpiły w 2017 r. (343 mm = 122%
normy). (Biuletyny IMGW z lat 2015–2019)
(ryc. 13).
W 2019 r. średnia suma opadów przekroczyła
wieloletnią normę jedynie w Krainie
Mazursko-Podlaskiej oraz RDLP w Radomiu,
wynosiła odpowiednio: 101% = 281 mm i 117% =
303 mm. Najniższą wartość tego parametru
odnotowano w krainach: Mazowiecko-Podlaskiej
(73% normy = 181 mm) i Śląskiej (73% normy =
192 mm), w układzie rdLP – w RDLP w Łodzi
(54% normy = 128 mm). W trzech krainach
(Mazowiecko-Podlaskiej, Bałtyckiej i
Wielkopolsko-Pomorskiej) oraz w czterech
rdLP (w Łodzi, Szczecinku, Poznaniu i
Lublinie) sumy opadów odnotowane w 2019 r.
były najniższe w porównaniu z wcześniejszymi
latami pięciolecia.
|
Rys. 13
.
Uszkodzenie drzewostanów (gatunki razem,
iglaste i liściaste) oraz suma opadów [%
normy] od 1 marca do 31 lipca w latach
2015-2019 w krainach
przyrodniczo-leśnych (Biuletyny IMGW z
lat 2015-2019)
|
W pięcioleciu średnio w kraju niewielkie
ilości opadów deszczu (od 24% do 70% normy
wieloletniej) zanotowano w 2015 r. – w
kwietniu, czerwcu i sierpniu (alarmująco
niskie opady – 24% normy), w 2016 r. – we
wrześniu, w 2018 r. – w maju, czerwcu i w
sierpniu oraz w 2019 r. – w kwietniu,
czerwcu i lipcu. Opady obfite, osiągające
wartość od 125% do 197% normy występowały w
2016 r. – w lipcu, w 2017 r. – w marcu,
kwietniu, lipcu i we wrześniu, a w 2019 r. –
w maju.
W 2015 roku występowały przedłużające się
niedobory opadów (trwające od 2 do 4
miesięcy), w szczególności z krytycznym
niedoborem wody deszczowej zanotowanym we
wszystkich krainach przyrodniczo-leśnych w
sierpniu. Odpowiedzią na powyżej opisane
niedobory wody deszczowej był obserwowany w
2016 r. wzrost defoliacji drzew odnotowany
niemal w całym kraju (ryc. 13). Dodatkowo na
wzrost defoliacji mogła wpłynąć bezśnieżna
zima 2015/2016 oraz wiosenne przymrozki,
które w wielu regionach pojawiły się po
rozpoczęciu okresu wegetacji. Obserwowany w
2017 r. wzrost defoliacji w niektórych
regionach mógł być kontynuacją tego
zjawiska.
Najwięcej niedoborów opadów w okresie
wiosenno-letnim w 2015 r. wystąpiło w
krainach Śląskiej oraz Sudeckiej, w
mniejszym stopniu również w Krainie
Wielkopolsko-Pomorskiej. I właśnie w tych
krainach w całym pięcioleciu 2015-2019
następowało pogarszanie się kondycji
zdrowotnej drzew monitorowanych gatunków: w
dwu pierwszych krainach – bardzo wyraźne, w
trzeciej krainie – wolniejsze.
Rok 2016 w analizowanym okresie od marca do
września był umiarkowanie wilgotny, tylko w
niektórych regionach suchy. Wyjątkowo długi
okres niedoboru wody deszczowej (od marca do
maja) wystąpił w Krainie Bałtyckiej, jednak
nie wpłynęło to na stan zdrowotny lasów w
skali całej krainy. W 2017 r. zaopatrzenie
siedlisk leśnych w wodę było dobre. W
większości krain okresy niedoboru opadów
przeplatały się z okresami, kiedy opady były
zadowalające lub nawet mocno obfite, co
oznacza, że nie było okresów przedłużającej
się suszy, która spowodowałaby pogorszenie
stanu koron drzew. 2018 r. nastąpiło
pogorszenie warunków wilgotnościowych.
Najbardziej odczuwalna susza wystąpiła w
krainach: Bałtyckiej,
Wielkopolsko-Pomorskiej, Śląskiej,
Małopolskiej i Sudeckiej. Szczególnie
ucierpiały kompleksy leśne, które wcześniej,
w 2015 r. były narażone na suszę. W 2019 r.
okres wiosenno-letni w wielu regionach kraju
był również suchy, co nie sprzyjało poprawie
kondycji lasów. W 2019 r. nastąpiło znaczne
pogorszenie kondycji drzew w lasach Krainy
Śląskiej, w południowo-zachodniej części
Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej (w okolicach
Zielonej Góry) oraz w Krainie Sudeckiej
(lasy Ziemi Kłodzkiej).
Porównanie temperatur sezonu wegetacyjnego w
kolejnych latach pięciolecia 2015–2019
uzupełnia charakterystykę pogodową. Zarówno
w skali kraju, jak i w poszczególnych
krainach przyrodniczo-leśnych marzec 2018 r.
okazał się najzimniejszy, a reszta miesięcy
okresu wegetacyjnego tego roku –
najcieplejsza (kwiecień, maj, czerwiec) lub
ciepła (lipiec, sierpień, wrzesień)
w porównaniu z odpowiadającymi im miesiącami
pozostałych lat pięciolecia.
W 2019 r. średnia suma opadów przekroczyła
wieloletnią normę jedynie w Krainie
Mazursko-Podlaskiej, wyniosła 101% = 281 mm.
Najniższą wartość tego parametru odnotowano
w krainach: Mazowiecko-Podlaskiej (73% normy
= 181 mm) i Śląskiej (73% normy = 192 mm). W
trzech krainach (Mazowiecko-Podlaskiej,
Bałtyckiej i Wielkopolsko-Pomorskiej) sumy
opadów odnotowane w 2019 r. były najniższe w
porównaniu z wcześniejszymi latami
pięciolecia.
Średnie temperatury w kolejnych miesiącach
sezonu wegetacyjnego 2019 r., podobnie jak w
ubiegłych latach pięciolecia, były najniższe
w Krainie Karpackiej, a najwyższe w Krainie
Śląskiej.
W latach 2016 i 2017 warunki pogodowe w
wielu regionach kraju sprzyjały kondycji
drzewostanów. W pozostałych latach
pięciolecia 2015-2019 na przeważającym
obszarze kraju panowały niekorzystne
warunkami pogodowe. Występujące w wielu
regionach niedobory wody deszczowej oraz
wysokie temperatury prowadziły do
przedłużających się okresów suszy, co miało
wpływ na pogarszanie się kondycji lasów.
|
