|
Powierzchnie monitoringu lasu na obszarach Natura 2000
Robert Hildebrand
Sieć Natura 2000 została utworzona dla zapewnienia przetrwania najcenniejszych i najbardziej zagrożonych europejskich gatunków i siedlisk. Sieć Natura 2000 to jeden z podstawowych elementów systemu ochrony przyrody i bioróżnorodności w Unii Europejskiej. Tworzy ona system uzupełniający i wzbogacający wcześniejsze, funkcjonujące dotychczas w państwach europejskich systemy obszarów ochrony przyrody w postaci ustawowo przyjętych form ochrony przyrody takich jak: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, itp.
 |
|
Rys. 10
.
Rozmieszczenie SPO I i II rzędu oraz powierzchni Monitoringu Intensywnego na obszarach Natura 2000 (stan na koniec 2014 r.)
|
Na obszarach zakwalifikowanych do sieci Natura 2000 wyróżnia się:
- SPECIAL PROTECTION AREAS (SPAs) - obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)
- SITES OF COMMUNITY IMPORTANCE (SCIs) - specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)
Sieć Natura 2000 stworzona jest w oparciu o dwie dyrektywy Komisji Europejskiej: dyrektywę o ochronie dziko żyjących ptaków 79/409/EEC z 02.04.1979 (Directive on the Conservation of Wild Birds) (wersja skonsolidowana z 30.11.2009) i dyrektywę dotyczącą ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory 92/43/EEC z 21.05.1992 (Directive on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora) (wersja skonsolid.a z 01.01.2007).
Na gruncie prawa krajowego podstawą funkcjonowania Sieci Natura 2000 jest ustawa O ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. oraz towarzyszące jej dwa rozporządzenia (z 21.07.2004 i z 05.07.2007) ustanawiające obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.
Według „Barometru Natura 2000”, który wydaje Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Komisji Europejskiej ze stycznia 2015 zatwierdzono zwiększenie liczby obszarów sieci Natura 2000 w Polsce do 987.
 |
|
Rys. 11
.
Poziom uszkodzenia lasów na obszarach Natura 2000 na podstawie oceny defoliacji na stałych powierzchniach obserwacyjnych - 2014 r.
|
Zmniejsza się corocznie liczba potencjalnych obszarów Natura 2000 (tzw. Shadow List) ogłaszana przez organizacje pozarządowe. W 2015 r. pozostało na niej 45 obszarów, z czego 26 zaplanowano całkiem nowych, a w 19 istniejących zaproponowano modyfikacje przebiegu ich granic.
Na obszarach Sieci Natura 2000 znalazły się 659 czynne (na których wykonywano obserwacje i pomiary) powierzchnie obserwacyjne monitoringu leśnego. Stanowiło to ponad 30% wszystkich czynnych powierzchni SPO. Ogólna liczba powierzchni nie jest sumą powierzchni SPO znajdujących się w poszczególnych typach ochrony (Rys. 10).
Na 145 obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO) lasy zajmują około 2,467 mln ha. W większości z nich (83,6% powierzchni leśnej) drzewa uszkodzone są w stopniu lekkim (defoliacja 10-25%). Na 853 specjalnych obszarach ochrony siedlisk (SOO) kompleksy leśne znajdują się na 724 obszarach, zajmują ok. 1,909 mln ha. W tym przypadku również większość z nich (88,7% powierzchni leśnej) wykazuje uszkodzenie drzew w stopniu lekkim. Zarówno na obszarach OSO, jak i na obszarach SOO nie występują kompleksy leśne bez defoliacji jak również z dużą defoliacją. Strukturę i rozmieszczenie uszkodzeń lasów na obszarach Natura 2000 przedstawia Rys. 11.
W perspektywie najbliższych lat struktura i ilość obszarów Sieci Natura 2000 będzie się zmieniać w niewielkim stopniu, modyfikacje wielkości i zasięgu obszarów będą coraz mniejsze. Przy tym należy zwrócić uwagę, że w ostatnim czasie mamy również do czynienia ze zmniejszaniem obszaru poszczególnych powierzchni Natura 2000.
Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) zajmują 55616,91 km2. Znalazło się na nich 6 czynnych powierzchni SPO Monitoringu Intensywnego, 32 czynne SPO II rzędu oraz 469 czynnych SPO I rzędu.
Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) zajmują 38188,18 km2. Znalazło się na nich 8 czynnych powierzchni SPO Monitoringu Intensywnego, 25 czynnych SPO II rzędu i 357 czynnych SPO I rzędu.
Wartości średniej defoliacji lasów znajdujących się na Obszarach Ochrony Siedlisk (SOO) i Obszarach Ochrony Ptaków (OSO) podobnie jak w roku ubiegłym kształtują się na poziomie lekkiej defoliacji (poniżej 20% def.).
|
