GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA


I N F O R M A C J A

dotycząca występowania

nadzwyczajnych zagrożeń środowiska

w I kw. 2000 r.



 
 
Akceptował:
GŁÓWNY INSPEKTOR

OCHRONY ŚRODOWISKA

 
 
 
Andrzej RURAŻ-LIPIŃSKI

 

Opracowanie: GIOŚ-ZPNZŚ
 
 




Warszawa, kwiecień 2000 r.
 
 

ANALIZA

ZDARZEŃ MOGĄCYCH SPOWODOWAĆ

NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIE ŚRODOWISKA

W I KWARTALE 2000 R.

W I kwartale 2000 r. Inspekcja Ochrony Środowiska otrzymała informacje o 45 zdarzeniach mogących spowodować nadzwyczajne zagrożenie środowiska. Porównanie ilości zdarzeń w poszczególnych kwartałach lat 1993-1999 i w I kwartale 2000 r. przedstawiono na rys. 1.

Ilość zdarzeń w poszczególnych miesiącach I kwartału 2000 r. była zróżnicowana i przedstawiała się następująco:
  • styczeń
- 16 zdarzeń (35,6 % zdarzeń w I kwartale 2000 r.);
  • luty
- 7 zdarzeń (15,6 % zdarzeń w I kwartale 2000 r.);
  • marzec
- 22 zdarzenia (48,8 % zdarzeń w I kwartale 2000 r.).

Rejestr zdarzeń mających miejsce w omawianym kwartale zawarty jest w załączniku nr 1.

Ilość zgłoszonych zdarzeń w poszczególnych miesiącach I kwartałów lat 1993-2000 przedstawiono na rys. 2.

 
 

Zdarzenia zgłoszone w okresie I kwartału 2000 r. zarejestrowane były na terenie 13 województw. Ich ilość na terenie poszczególnych województw była zróżnicowana. Najwięcej miało miejsce na terenie województw:
  • mazowieckiego
- 7 zdarzeń;
  • pomorskiego
- 6 zdarzeń;
  • kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego
- po 5 zdarzeń;

Na terenie wymienionych województw miało miejsce ponad połowa (51,1 %) wszystkich zdarzeń w tym okresie.

Mniejsze ilości zdarzeń miały miejsce na terenie województw:
  • podlaskiego
- 4 zdarzenia;
  • dolnośląskiego, łódzkiego, podkarpackiego i zachodnio-pomorskiego
- po 3 zdarzenia;
  • śląskiego i warmińsko-mazurskiego
- po 2 zdarzenia;
  • lubelskiego i małopolskiego
- po 1 zdarzeniu.

Na terenie województw lubuskiego, opolskiego i świętokrzyskiego nie zarejestrowano żadnych zdarzeń.

Ze względu na miejsce zdarzenia, w I kwartale 2000 r. ilość ich przedstawiała się następująco:
•zakłady - 21 zdarzeń (46,7 % wszystkich zdarzeń);
transport - 15 zdarzeń (33,3 % wszystkich zdarzeń);
inne - 9 zdarzeń (20,0 % wszystkich zdarzeń).

Bardziej obrazowo strukturę miejsc zdarzeń przedstawia rys. 3.

Większa ilość zdarzeń w I kwartale 2000 r. na terenie zakładów niż w transporcie stanowi:

Sprzyjała temu większa ilość zdarzeń na terenie zakładów niż w transporcie w lutym i marcu 2000, co przedstawiono graficznie na rys. 4 w porównaniu z poszczególnymi miesiącami 1999 r.

W I kwartale 2000 r. największa ilość zdarzeń miała miejsce na terenie zakładów. Było ich 21, w tym na terenie:
  • zakładów przemysłowych
- 12 zdarzeń (26,7 % wszystkich zdarzeń w I kwartale 2000 r., 57,1 % zdarzeń w zakładach);
  • zakładów użyteczności publicznej
- 8 zdarzeń (17,8 % wszystkich zdarzeń w I kw. 2000 r., 38,1 % zdarzeń w zakładach);
  • zakładów handlowych
- 1 zdarzenie (2,2 % wszystkich zdarzeń w I kw. 1999 r., 4,8 % zdarzeń w zakładach)

Strukturę zdarzeń w grupie zdarzeń mających miejsce na terenie zakładów, przedstawia rys. 5.

Wynika z tego, że zdecydowana większość zdarzeń w zakładach miała miejsce w zakładach przemysłowych. Jest to oczywiste, gdyż tam najczęściej znajdują się materiały niebezpieczne i to niejednokrotnie w znacznych ilościach.

W transporcie miało miejsce 15 zdarzeń, z tego najwięcej w:
transporcie drogowym - 7 zdarzeń (15,5 % wszystkich zdarzeń w I kwartale);

a następnie w:
transporcie kolejowym - 3 zdarzenia (6,6 % wszystkich zdarzeń w I kwartale);
•transporcie rurociągowym - 3 zdarzenia (6,6 % wszystkich zdarzeń w I kwartale);
transporcie wodnym - 2 zdarzenia (4,4 % wszystkich zdarzeń w I kwartale);

Strukturę zdarzeń, w grupie zdarzeń mających miejsce w transporcie, przedstawia rys. 6.

W transporcie rurociągowym ropy naftowej i produktów ropopochodnych (paliwa płynne takie jak benzyny silnikowe i oleje napędowe), w którym skutki wycieków bywają najpoważniejsze, wystąpiły dwa zdarzenia. W pierwszym z nich (opis zdarzenia w załączniku nr 1, poz. 24.) wyciek nastąpił z rurociągu należącego do Rafinerii Gdańskiej SA w Gdańsku, w drugim z nich (opis zdarzenia w załączniku nr 1, poz. 39) wyciek nastąpił z rurociągu należącego do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych “PRZYJAŹŃ” w Płocku.

Uwzględniając w poszczególnych zdarzeniach klasyfikację materiałów niebezpiecznych, stosowaną w przewozach materiałów niebezpiecznych (§ 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych - Dz. U. Nr 57, poz. 608), ilość zdarzeń w poszczególnych klasach przedstawia się następująco:
 
  • klasa 2 (gazy)
- 8 zdarzeń (17,8 % wszystkich zdarzeń);
  • klasa 3 (materiały ciekłe zapalne)
- 25 zdarzeń (55,6 % wszystkich zdarzeń);
  • klasa 6.1 (materiały trujące) 
- 2 zdarzenia (4,4 % wszystkich zdarzeń);
  • klasa 8 (materiały żrące) 
- 7 zdarzeń (15,6 % wszystkich zdarzeń);
  • pozostałe materiały, nie objęte klasyfikacją
- 3 zdarzenia (6,6 % wszystkich zdarzeń).

Na rys. 7 przedstawiono strukturę zdarzeń z udziałem różnych klas substancji niebezpiecznych.

Z powyższego zestawienia wynika, że:

•materiały należące do grupy 3 stanowią w dalszym ciągu najpoważniejsze zagrożenie dla środowiska w zdarzeniach mających znamiona nadzwyczajnego zagrożenia (ponad połowę wszystkich zdarzeń);

•wśród zdarzeń z materiałami grupy 3 najczęściej występował olej napędowy i inne paliwa o temperaturze zapłonu >550C (np. oleje opałowe, których zużycie do celów grzewczych wzrasta w okresie zimowym).
 
 

Przy wystąpieniu nadzwyczajnych zagrożeń środowiska następują zanieczyszczenia różnych elementów środowiska. W I kwartale 2000 r. zanieczyszczone było:

powietrze - w 12 przypadkach;

grunt - w 16 przypadkach;

wody - w 17 przypadkach.

Wśród 45 zdarzeń, zarejestrowanych w I kwartale 2000 r., w 5 (11,1 %) brak było skutków w środowisku w postaci zanieczyszczenia powietrza, gruntu, wód powierzchniowych i gruntowych. Niemniej jednak w zdarzeniach tych, od momentu zaistnienia wypadku do chwili zakończenia akcji ratowniczej, istniało potencjalne ryzyko wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia środowiska ze względu na występowanie substancji niebezpiecznej.

Wśród zdarzeń, które miały miejsce w I kwartale 2000 r., jako potencjalnie najgroźniejsze wymienić należy, między innymi:

W okresie I kwartału 2000 r. prowadzony był także nadzór nad usuwaniem skutków tych zdarzeń, w których doprowadzenie środowiska do stanu właściwego nie nastąpiło do końca IV kwartału 1999 r. Dotyczyło to między innymi następujących zdarzeń:
 
  Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 3 grudnia 1997 r. w miejscowości Małaszewicze (gmina Terespol, powiat bialskopodlaski, województwo lubelskie) spowodowane wyciekiem paliwa z cysterny kolejowej - poz. 215 rejestru za 1997 r. 

W lutym 2000 r. Delegatura Lubelskiego WIOŚ w Białej Podlaskiej przeprowadziła kontrolę sprawdzającą na miejscu wycieku oleju napędowego. Dokonano pomiaru miąższości warstwy ropopochodnych w gruncie, która zawierała się w granicach od 0,01 m do 0,54 m. Stwierdzono, że Zakład Przewozów Towarowych i Przeładunku PKP w Małaszewiczach rozpoczął w dniu 28 lutego 2000 r. wypompowywanie produktu naftowego z piezometrów. Do dnia 28 marca 2000 r. wypompowano ok. 1 m3 zawartości piezometrów.

  Zanieczyszczenie gruntu ksylenem w dniu 23 grudnia 1997 r. w miejscowości Bliżyn (gmina Bliżyn, powiat skarżyski, województwo świętokrzyskie), spowodowane wyciekiem tej substancji na terenie Kieleckich Zakładów Farb i Lakierów - poz. 232 rejestru za 1997 r. 

Pod nadzorem Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach trwa usuwanie wolnego ksylenu z gruntu. W I kwartale 2000 r. usunięto z gruntu ok. 470 kg ksylenu W sumie od chwili wycieku do końca I kwartału 2000 r. usunięto z gruntu ok. 10,87 Mg ksylenu. Dotychczas odzyskany ksylen zawrócono do produkcji. Usuwanie ksylenu będzie kontynuowane w II kwartale 2000 r.

  Zanieczyszczenie w dniu 17 czerwca 1998 r. powietrza i gruntu ropą naftową w miejscowości Amelin (gmina Kamionka, powiat lubartowski, woj. lubelskie) na skutek erupcji ropy i gazu w kopalni ropy naftowej - poz. 93 rejestru za 1998 r.

Badania dotyczące zawartości węglowodorów w zanieczyszczonym gruncie zostaną przeprowadzone w II kwartale 2000 r.

  Zanieczyszczenie gruntu olejem napędowym w dniu 11 marca 1999 r. w miejscowości Tomaszów Mazowiecki (powiat tomaszowski, województwo łódzkie) - poz. 30 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r.

Na wniosek “EXBUD”-u, prowadzącego na zlecenie Polskich Kolei Państwowych rekultywację zanieczyszczonego gruntu, termin zakończenia rekultywacji przedłużono do dnia 31 stycznia 2000 r. Wobec występowania wolnego paliwa w gruncie w dalszym ciągu wypompowywano z piezometrów wodę zanieczyszczoną ropopochodnymi. Do marca 2000 r. wypompowano łącznie ok. 9,5 m3 ropopochodnych.

Na dzień 18 kwietnia 2000 r. przewidziana jest rozprawa administracyjna w Starostwie Tomaszowskim, która ustali dalszy ciąg postępowania, którego celem będzie doprowadzenie środowiska do stanu właściwego

Delegatura Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi nadzór nad usuwaniem skutków zanieczyszczenia, w ramach którego przeprowadzono kontrolę prowadzonych prac.

  Zanieczyszczenie gruntu ropą naftową w dniu 30 lipca 1999 r. w miejscowości Niepiekła-Karwin (gmina Załuski, powiat płoński, województwo mazowieckie) - poz. 118 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r.

Zakład Wykonywania Oceny i Projektowania Zabezpieczeń Antykorozyjnych “MERKOR” w Słupnie, na zlecenie Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych “PRZYJAŹŃ” w Płocku, prowadzi obserwację studzienek drenażowych na miejscu zdarzenia w okresach tygodniowych. W przypadku stwierdzenia obecności ropopochodnych w studzienkach zawartość ich zostanie wypompowana i przekazana do Bazy Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych “PRZYJAŹŃ” w Płocku.

Delegatura Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Ciechanowie prowadzi nadzór nad realizacją programu monitoringu. Kontrola na miejscu zdarzenia przewidziana jest na II kwartał 2000 r.

  Zanieczyszczenie gruntu ropą naftową w dniu 30 sierpnia 1999 r. w miejscowości Suchy Las (gmina Suchy Las, powiat poznański, województwo wielkopolskie) - poz. 135 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r.

Na podstawie decyzji administracyjnej Starosty Powiatu Poznańskiego, wydanej w dniu 10 grudnia 1999 r., firma “ARKADIS EKOKONREM” z Wrocławia, działająca w imieniu Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych “PRZYJAŹŃ” w Płocku (sprawca zanieczyszczenia), zebrała grunt zanieczyszczony ropą naftową. Ok. 270 Mg gruntu złożono na wysypisku miejskim w Trzemesznie. Dalsze ok. 2.200 Mg złożono na wydzielonej kwaterze wysypiska odpadów w Suchym Lesie. Pobrane zostały próby zanieczyszczonego gruntu, które zostaną przebadane przez Politechnikę Wrocławską na zawartość węglowodorów. Następne próby, pobrane w III kwartale 2000 r. pozwolą ustalić tendencję zmian zawartości węglowodorów w złożonym gruncie. 

  Zanieczyszczenie gruntu ropą naftową w dniu 30 października 1999 r. w miejscowości Medyka (gmina Medyka, powiat przemyski, województwo podkarpackie) - poz. 173 rejestru nadzwyczajnych zagrożeń środowiska za 1999 r.

Na podstawie “Dokumentacji określającej warunki hydrogeologiczne wraz z oceną stopnia i zasięgu zanieczyszczenia produktami ropopochodnymi środowiska gruntowo-wodnego w rejonie nastawni MD 11 w miejscowości Medyka” Starosta Przemyski wydał decyzję administracyjną z dnia 25 lutego 2000 r. Zobowiązała ona Zakład Infrastruktury Kolejowej PKP w Rzeszowie do działań mających na celu usunięcie skutków wycieku ropy naftowej z cysterny kolejowej. Prowadzący te działania w imieniu sprawcy zdarzenia został zobowiązany do przekazywania kwartalnych informacji na temat prowadzonych prac zainteresowanym, w tym Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Pismem z dnia 4 lutego 2000 r. Prokuratura Rejonowa powiadomiła Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie o wszczęciu śledztwa w sprawie zanieczyszczenia gruntu ropą naftową w dniu 31 października 1999 r. w miejscowości Medyka.


 
 
 

Rejestr zdarzeń o charakterze nadzwyczajnych zagrożeń srodowiska