Wnioski

1. Sieć punktów badawczych wykorzystywanych w Monitoringu zapewnia różnorodność
   i reprezentatywność naturalnych warunków glebowych, na co wskazuje udział poszczególnych typów i gatunków gleb, intensywności produkcji rolniczej oraz presji antropogenicznej na obszary użytkowane rolniczo.
2. Monitoring chemizmu gleb obejmuje wyłącznie użytki rolnicze, ze szczególnym uwzględnieniem gruntów ornych, na których istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy jakością gleby, a jakością produkowanej żywności.
3. Progi oznaczalności wybranych oznaczeń w 2020 r. są znacząco wyższe w stosunku do lat poprzednich. W związku z tym otrzymane wyniki mogą nie być porównywalne.
4. Stosując klasyfikację gleb wg normy BN-78/9180-11, najczęściej reprezentowane są następujące gatunki gleb: glina piaszczysta pylasta (34 profili), piasek gliniasty lekki (28), piasek gliniasty mocny pylasty (25) oraz piasek gliniasty lekki pylasty (23).
5. Stosując klasyfikację Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego z 2008 roku najliczniej występują: glina piaszczysta (107 profili), piasek gliniasty (35) i pył gliniasty (44).
6. W odniesieniu do poprzednich cykli badawczych wzrosła średnia wartość odczynu pH w KCl (5,78). 54% badanych punktów charakteryzowało się odczynem optymalnym z punktu widzenia rolnictwa w zakresie od 5,5 do 7,2 pH mierzonego w roztworze KCl.
7. W porównaniu z wynikami z poprzedniego cyklu badawczego przeprowadzonego w 2015 roku odnotowano wzrost średniej, mediany oraz wartości minimalnej i maksymalnej dla odczynu pH
   w H₂O.
8. Średnie zawartości kwasowości hydrolitycznej oraz kwasowości wymiennej utrzymują się
   na podobnym poziomie od roku 1995.
9. Analiza przeprowadzona w 2020 r. wskazuje na proces zmniejszenia się zawartości kationów potasu w rolniczo użytkowanych glebach Polski w porównaniu do 2015 r. (średnia zawartość K⁺
   w 2020 r. wyniosła 0,43 cmol (+)kg^-1). Pewien wpływ na proces uwsteczniania i następnie uwalniania związanych jonów potasu ma wilgotność oraz zmiany temperatury gleby.
10. Zawartość Na+ znajduje się na poziomie podobnym do zawartości tych kationów w latach 1995-2015.
11. W porównaniu do ubiegłych cykli badawczych zanotowano wzrost zawartości kationów dwuwartościowych: wapnia (średnia zawartość Ca²⁺ w 2020 r. wyniosła 7,69 cmol (+)kg^-1)
    i magnezu (średnia zawartość Mg²⁺ w 2020 r. wyniosła 0,92 cmol (+)kg^-1).
12. Wartość średnia wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami ma tendencję spadkową. W bieżącym cyklu monitoringowym średnia wartość analizowanego parametru wyniosła 58,62%.
13. Wartość średnia pojemności sorpcyjnej w 2020 r. wyniosła 14,94 cmol (+)kg^-1. W porównaniu
    do lat ubiegłych średnia wartość tego parametru wzrosła o ponad 5 cmol (+)kg^-1. Pojemność sorpcyjna jest w pewnym stopniu cechą stałą i nie ulega zasadniczym zmianom o ile nie dochodzi do znacznego nagromadzenia materii organicznej (np. silne nawożenie) lub wyraźnej zmiany odczynu.
14. Wartość średnia węglanu wapnia w bieżącym cyklu monitoringowym wyniosła 0,39 CaCO₃%.
    W porównaniu do lat ubiegłych wartość ta utrzymuje się na podobnym poziomie (w 2015 roku średnia wartość CaCO₃ wynosiła 0,46 CaCO₃%).
15. W odniesieniu do ubiegłych cykli monitoringowych odnotowano wzrost średniej zawartości próchnicy. W 2020 r. średnia zawartość próchnicy wyniosła 2,90%. W poprzednich edycjach monitoringu średnia zawartość wskazanego parametru oscylowała w przedziale 1,90-1,97%.
16. W 2020 roku odnotowano znaczący wzrost zawartości siarki przyswajalnej (2,98 mg S -SO₄·100g^-1). Od 1995 r. średnia zawartość siarki przyswajalnej w badanych glebach mieściła się
    w przedziale od 1,0 mg S-SO₄·100g^-1 do 1,38 mg S- SO₄·100g^-1. Siarka może dostać się do gleb
    z opadami deszczu, szczególnie na obszarach uprzemysłowionych.
17. Według wytycznych IUNG w 2020 roku niską zawartość (I) siarki siarczanowej stwierdzono w 62 punktach monitoringowych (28,7% wszystkich profili), co było znaczne niższym wynikiem
    do zaobserwowanego w 2015 roku (91,7% wszystkich profili). Zawartość naturalną średnią (II) wykazano dla 55 profili, a naturalną wysoką (III) dla 49 profili. W 50 próbkach poziom siarki siarczanowej mieścił się w zakresie zawartości określanej jako antropogenicznie podwyższona (IV). Są to znaczące zmiany w odniesieniu do analiz z 2015 roku.
18. Zgodnie z klasyfikacją IUNG, 6,5% gleb użytkowanych rolniczo w kraju można zaliczyć do grupy gleb zanieczyszczonych przez WWA; wśród badanych gleb nie stwierdzono bardzo silnego poziomu (5o) zanieczyszczenia. Gleby, które uznano za zanieczyszczone zlokalizowane były: po dwa punkty w województwach śląskim, lubuskim, opolskim, mazowieckim i warmińsko-mazurskim
    oraz po jednym w województwach kujawsko-pomorskim, łódzkim, lubelskim i małopolskim.
19. Zgodnie z Rozporządzeniem (Dz.U. z 2016 r. poz.1395) gleby zanieczyszczone związkami z grupy WWA wystąpiły w 31 lokalizacjach (14%). 185 przebadanych gleb zaliczono do gleb niezanieczyszczonych (86%). W porównaniu do roku 2015 ilość gleb zanieczyszczonych wzrosła o 1%. Gleby te były zanieczyszczone głównie przez 3 węglowodory: benzo(a)piren, benzo(k)fluoranten i benzo(a)antracen.
20. W odniesieniu do edycji monitoringu przeprowadzonej w roku 2015 odnotowano znaczące różnice w zawartości związków z grupy WWA. Stopień skażenia gleb związkami z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych zależy przede wszystkim od lokalizacji
    oraz sposobu użytkowania gruntu. Gleby zlokalizowane w pobliżu terenów przemysłowych
    oraz terenów sąsiadujących z trasami intensywnego ruchu drogowego są bardziej narażone
    na zanieczyszczenie związkami z grupy WWA.
21. W 2020 roku radioaktywność pozostawała na poziomie typowym dla nieskażonych gleb rolniczych – średnia wartość 493,93 Bq·kg^-1.
22. Przekroczenia dopuszczalnej zawartości metali wg Rozporządzenia Ministra (Dz.U. 2016 poz. 1395) stwierdzono w następujących punktach:
    1. Kadm – punkty 335, 341, 343;
    2. Miedź – punkt 189;
    3. Ołów – punkt 343;
    4. Cynk – punkt 335;
    5. Arsen – punkty 195, 301, 305.
23. Stosując kryteria oceny zawarte w wytycznych IUNG:
    1. w 5 punktach (punkty 333, 335, 341, 343, 345) występują gleby zanieczyszczone kadmem;
    2. w 1 punkcie stwierdzono IV stopień zanieczyszczenia gleby miedzią (punkt 189 w woj. dolnośląskim), III stopień zanieczyszczenia gleby miedzią stwierdzono w 2 punktach zlokalizowanych w woj. dolnośląskim oraz łódzkim (punkty 195 oraz 247); II stopień zanieczyszczenia (woj. zachodniopomorskie – punkt 41);
    3. w 2 punktach (punkty 427 i 429) stwierdzono II stopień zanieczyszczenia gleb niklem;
    4. 3 punkty należy traktować jako zanieczyszczone ołowiem: 2 punkty słabo zanieczyszczone (II) zlokalizowane są w woj. śląskim oraz woj. świętokrzyskim (punkty 335 oraz 367) oraz 1 punkt silnie zanieczyszczony (IV) zlokalizowany w woj. śląskim (punkt 343);
    5. 2 punkty należy uznać za zanieczyszczone (II i IV stopień) cynkiem, położone są one
       w województwie śląskim (punkty 335 oraz 341).